قبرس شمالی که با نام رسمی جمهوری ترک قبرس شمالی (TRNC) شناخته میشود، کشوری جزیرهای در شرق دریای مدیترانه است که چشمانداز اقتصادی و سیاسی منحصر به فردی دارد قبرس شمالی به دلیل موقعیت استراتژیک خود بین سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا و وابستگی قابل توجه اقتصادی خود به واردات، فرصتهای جذابی را برای بازرگانان، به ویژه فعالان اقتصادی ایرانی، فراهم میکند.
اقتصاد قبرس شمالی عمدتاً بر پایه بخش خدمات، به ویژه گردشگری، آموزش عالی و اخیراً ساخت و ساز، استوار است. این کشور در بخش صنعتی توسعه چندانی نیافته و برای تامین بسیاری از کالاهای مصرفی، صنعتی و مواد اولیه به واردات متکی است.
مزایای صادرات به قبرس شمالی
با وجود جزیره بودن قبرس، صادرات به قبرس شمالی، مزایای قابل توجهی را برای بازرگانان ایرانی به همراه دارد که میتواند ورود به این بازار را توجیهپذیر و سودآور سازد.
۱- اقتصاد در حال رشد و بازار مصرفی تشنه
اقتصاد قبرس شمالی، نرخ رشد مناسبی را نشان می دهد. این رشد عمدتاً توسط بخشهای کلیدی مانند گردشگری (با جذب بیش از 5 میلیون توریست در سال)، آموزش عالی که دانشجویان بینالمللی زیادی را جذب میکند و بخش پررونق ساخت و ساز که ناشی از تقاضای داخلی و خارجی برای املاک است، هدایت میشود. جمعیت محلی و مهاجران مقیم، قدرت خرید نسبتاً خوبی دارند و تقاضای مستمر برای کالاهای مصرفی، نیاز این کشور به واردات را دو چندان می کند.
۲- محیط تجاری با مالیات رقابتی
یکی از جذابیت های اصلی قبرس شمالی، سیستم مالیاتی رقابتی آن است. نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها پایینتر از بسیاری از کشورهای اروپایی و منطقه است (نرخ پایه ۱۰%). علاوه بر این، سیستم مالیات بر ارزش افزوده (VAT) افزوده با نرخ استاندارد ۱۶ % و همچنین مشوقهای سرمایهگذاری متنوعی که توسط دولت، هزینههای عملیاتی را کاهش میدهد. این مشوقها میتوانند شامل معافیتهای گمرکی برای واردات ماشینآلات خط تولید، تخفیفهای مالیاتی و اجاره زمینهای دولتی باشند.
۳- نزدیکی فرهنگی و سهولت ارتباط
وجود اشتراکات فرهنگی میان ایران و قبرس شمالی، که بخشی از آن به این دلیل است که قبرس به مدت حدود ۲۱۳ سال تحت سلطه ایران بوده، ناشی میشود. دورهای که تأثیرات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قابل توجهی بین دو منطقه به وجود آورد. این یک مزیت مهم برای بازرگانان ایرانی است. این نزدیکی فرهنگی باعث میشود محصولات ایرانی مانند مواد غذایی، پوشاک، صنایع دستی و محصولات فرهنگی با استقبال بیشتری در بازار محلی روبرو شوند. علاوه بر زبان رسمی ترکی، زبان انگلیسی نیز به طور گستردهای در بخشهای تجاری و گردشگری استفاده میشود که موانع زبانی را برای برقراری ارتباطات تجاری به حداقل میرساند.

۴-موقعیت استراتژیک و هزینه حمل نسبتاً پایین
قرارگیری قبرس شمالی در تقاطع مسیرهای دریایی بین اروپا، آسیا و آفریقا یک مزیت بالقوه است. همچنین دسترسی مستقیم بینالمللی به بنادر آن به ویژه بندر تجاری فاماگوستا مقدور است، اما نزدیکی به بنادر بزرگ ترکیه مانند مرسین هم امکان حمل و نقل دریایی نسبتاً مقرون به صرفه تر را فراهم میکند. حمل دریایی، به ویژه برای کالاهای حجیم، معمولاً اقتصادیترین گزینه برای ارسال کالا به قبرس شمالی محسوب میشود.
۵- تقاضای بالا در بخشهای خاص (ساختمان، انرژیهای نو)
رونق چشمگیر بخش ساخت و ساز که با سیاستهای تشویقی برای خرید ملک در قبرس شمالی تقویت شده است، تقاضای بالایی برای انواع نیازهای ساختمانی (به طور مثال از ابتدایی ترین نیازها مثل: سیمان، فولاد، کاشی، سرامیک و… تا تجهیزات استخر، دوربین های مدار بسته، شیرآلات، پمپ های جکوزی، تجهیزات هوشمند سازی خانه ها و…) ایجاد کرده است. همچنین، سیاست کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی در قبرس، بازار جذابی برای راهکارهای انرژیهای تجدیدپذیر به ویژه پنلهای خورشیدی و تجهیزات وابسته، به وجود آورده است.
۶- بازار توریستی پررونق
صنعت گردشگری یکی از ستونهای اصلی اقتصاد قبرس شمالی است. ورود سالانه نزدیک به 5 میلیون گردشگر (با رشد متوسط 22.54% سالیانه) نه تنها به هتلها و رستورانها رونق میبخشد، بلکه یک بازار مصرفی قابل توجه برای کالاهای خاص مانند، انواع خوراکی، هرآنچه که به تفریحات آبی و آفتاب مرتبط است، سوغاتی، صنایع دستی، پوشاک فصلی، محصولات کشاورزی ویژه و مواد غذایی خاص را ایجاد میکند. بازرگانان ایرانی میتوانند با هدف قرار دادن این بخش از بازار، محصولات منحصر به فرد خود را عرضه کنند.
۷-نیروی کار تحصیل کرده و مشوقهای سرمایهگذاری
قبرس شمالی دارای نیروی کار تحصیل کرده و ماهر است که میتواند برای شرکتهایی که به دنبال ایجاد ارزش افزوده یا خدمات پس از فروش در محل هستند، یک مزیت باشد. علاوه بر این، همانطور که پیش تر اشاره شد، قبرس شمالی، مشوقهای متنوعی را برای جذب سرمایهگذاری خارجی ارائه میدهد که میتواند شامل تخفیف های مالیاتی، معافیتهای گمرکی و دیگر تسهیلات شود. به ویژه هر نوع کالایی که مرتبط با فرهنگ و آموزش باشد 100% معاف از مالیات است.

چه کالاهایی به قبرس شمالی صادر کنیم؟
شناسایی دقیق نیازهای بازار قبرس شمالی و تمرکز بر کالاهایی که بهای تمام شده آن در ایران مزیت رقابتی دارد، کلید موفقیت در صادرات به این منطقه است. ساختار اقتصادی قبرس شمالی، که کمتر صنعتی بوده و به شدت به گردشگری، کشاورزی و ساخت و ساز وابسته است، نیازهای مشخصی را ایجاد میکند.
با توجه به اینکه ترکیه یکی از تامینکننده اصلی واردات قبرس شمالی است، رقابت در کالاهای عمومی دشوار است. بنابراین، تمرکز باید بر کالاهای خاص، با کیفیت بالا، یا دارای مزیت قیمتی قابل توجه باشد. از طرفی ایران بهشت منابع خدادی است و تقریبا در این مورد رقابت کردن با ایران بسیار دشوار است. برای مثال، در حالی که قبرس شمالی خود صادرکننده مرکبات، سیب زمینی، جو و… است، تقاضا برای محصولات کشاورزی دیگری که در ایران تولید میشوند مانند زعفران، پسته، خرما و خشکبار همچنان در این منطقه وجود دارد.
دستهبندی کالاهای صادراتی با پتانسیل بالا:
- محصولات صنعتی و ماشینآلات: با توجه به توسعه زیرساختها و نیاز صنایع کوچک، تقاضا برای وسایل نقلیه (البته در این مورد ایران مبدا مناسب و قابل رقابت نیست)، ماشینآلات صنعتی سبک، ابزارآلات، قطعات الکترونیکی و تجهیزات کارگاهی وجود دارد.
- مصالح ساختمانی: رونق بیسابقه ساخت و ساز، بازار بزرگی برای سیمان، فولاد، آهنآلات، کاشی و سرامیک، شیرآلات، درب و پنجره، تجهیزات استخر، دوربین های مدار بسته، تکنولوژی های خانه های هوشمند، سیم و کابل، چوب و سایر ملزومات ساختمانی را ایجاد کرده است.
- مواد شیمیایی و پلاستیک: صنایع کوچک و بخش کشاورزی نیازمند مواد شیمیایی مختلف مانند: کود، سموم و همچنین محصولات پلاستیکی برای بستهبندی و کاربردهای دیگر هستند. (که البته واردات هر آنچه که به کشاورزی مرتبط است بسیار بسیار سخت گیرانه می باشد زیرا کشاورزی قبرس کاملا ارگانیک می باشد.)
- انرژیهای تجدیدپذیر: کمبود انرژی و از طرفی قبرس تقریبا 300 روز آفتابی در سال دارد، فرصت عالی را برای صادرات پنل های خورشیدی، آبگرمکن های خورشیدی، اینورترها و تجهیزات مرتبط فراهم کرده است.
- محصولات غذایی: علاوه بر محصولات سنتی ایران مانند زعفران، پسته، خرما و خشکبار ، فرصتهایی برای صادرات میوههای خارج از فصل، سبزیجات خاص، رب گوجهفرنگی، انواع کنسرو، نوشیدنیها و سایر مواد غذایی فرآوری شده وجود دارد.
- منسوجات و پوشاک: با توجه به نزدیکی فرهنگی و بازار گردشگری، پوشاک با طرحهای ایرانی، پارچه و منسوجات خانگی میتوانند بازار خوبی داشته باشند. (البته که فراموش نکنید ترکیه در صنعت نساجی رقابت را برای دیگر کشور ها سخت میکند)
- صنایع دستی: فرش دستباف ایرانی، ظروف مسی و سفالی، خاتمکاری و سایر صنایع دستی نفیس میتوانند هم برای مصرف داخلی و هم به عنوان سوغات برای گردشگران جذاب باشند. زیرا همانطور که پیش تر هم اشاره کردیم به علت اشتراک های فرهنگی این محصولات، مانند ظروف مسی خاتم کاری شده و... بسیار پرطرفدار است.
- تجهیزات و خدمات مرتبط با گردشگری: هتلها، رستورانها و مراکز تفریحی، نیازمند تجهیزات هتلداری، لوازم آشپزخانه صنعتی، مبلمان و خدمات مرتبط هستند.
- دارو و تجهیزات پزشکی: این بخش یکی از اقلام عمده وارداتی قبرس شمالی است. صادرات در این حوزه نیازمند رعایت استانداردها و اخذ مجوزهای لازم از مبدا و مقصد است. (اما به خاطر داشته باشید عمده مبدا دارو در قبرس از انگلستان می باشد و رقابت در این فیلد هم بسیار مشکل می باشد)
جدول: کالاهای با پتانسیل بالا برای صادرات به قبرس شمالی
دسته کالا | نمونه محصولات | دلایل تقاضا | ملاحظات کلیدی |
مصالح ساختمانی | کاشی، سرامیک، سیمان، فولاد، شیرآلات | رونق شدید بخش ساخت و ساز | رقابت بالا (عمدتاً از ترکیه)، نیاز به قیمت رقابتی و کیفیت مناسب |
انرژیهای تجدیدپذیر | پنلهای خورشیدی، آبگرمکن خورشیدی، تجهیزات مرتبط | کمبود انرژی داخلی، پتانسیل بالای انرژی خورشیدی | نیاز به دانش فنی برای نصب و خدمات پس از فروش، استانداردهای فنی |
محصولات کشاورزی خاص | زعفران، پسته، خرما، خشکبار، میوههای خاص | تقاضای داخلی و بازار توریستی، مزیت نسبی ایران | رعایت استانداردهای بهداشتی و بستهبندی، رقابت با سایر تامینکنندگان |
صنایع دستی | فرش دستباف، ظروف تزئینی، محصولات فرهنگی | جذابیت برای گردشگران، نزدیکی فرهنگی | تمرکز بر کیفیت و اصالت، بازاریابی هدفمند در مناطق توریستی |
ماشینآلات و تجهیزات صنعتی | ماشینآلات سبک، ابزار، تجهیزات کشاورزی | نیاز صنایع کوچک و بخش کشاورزی | خدمات پس از فروش، تامین قطعات یدکی، استانداردها |
دارو و تجهیزات پزشکی | داروهای عمومی و تخصصی، تجهیزات مصرفی | وابستگی به واردات در این بخش | نیاز به مجوزهای واردات، رعایت استانداردهای بینالمللی |
مراحل یک صادرات موفق به قبرس شمالی
صادرات به قبرس شمالی، مانند هر بازار دیگری، نیازمند برنامهریزی دقیق و طی کردن مراحل مشخصی است. با این حال، ویژگیهای خاص این بازار، به خصوص نقش محوری ترکیه در فرآیند لجستیک و گمرک، توجه به جزئیات بیشتری را میطلبد.
۱- تحقیق بازار و انتخاب محصول:
پیش از هر اقدامی، بازار هدف را به دقت مطالعه کنید. نیازهای واقعی مصرفکنندگان و صنایع قبرس شمالی چیست؟ رقبای اصلی شما چه محصولاتی و با چه قیمتی عرضه میکنند؟ سلیقه محلی و ترجیحات گردشگران را در نظر بگیرید. از منابع اطلاعاتی مانند مشاوران شرکت سیلور رین که دقیقا قوانین و اطلاعات اتاق بازرگانی قبرس شمالی (KTTO) و آژانس توسعه سرمایهگذاری (YAGA) را در اختیار شما می گذارند.
۲-اخذ مجوزهای لازم در ایران (کارت بازرگانی)
اولین قدم رسمی برای شروع فعالیت صادراتی در ایران، دریافت کارت بازرگانی معتبر از وزارت صنایع و معادن و اتاق بازرگانی است. شما باید دوره های مرتبط با این وزارت را گذرانده و سپس آزمون مرتبط با آن، در اتاق بازرگانی برگزار خواهد شد. این کارت، مجوز قانونی شما برای انجام صادرات و واردات کالا محسوب میشود. اگر صلاحیت و یا شرایط دریافت کارت بازرگانی در داخل ایران را ندارید، می توانید از شرکت های بازرگانی معتبر در ایران، جواز موقت را اخذ کنید، به عبارتی کارت بازرگانی شرکت های معتبر در این زمینه را اجاره کنید.
۳- بازاریابی و یافتن مشتری/شریک تجاری:
مشتریان یا شرکای تجاری قابل اعتماد را در قبرس شمالی پیدا کنید. این کار میتواند از طریق بازاریابی دیجیتال، شرکت در نمایشگاههای تجاری (در صورت برگزاری نمایشگاههای مرتبط در ترکیه یا قبرس شمالی)، ارتباط مستقیم با شرکتها و توزیعکنندگان محلی یا همکاری با شرکتهای مدیریت صادرات و مشاوران بازرگانی انجام شود. داشتن یک نماینده یا شریک محلی میتواند فرآیند ورود به بازار و توزیع را تسهیل کند.
۴-مذاکره و انعقاد قرارداد:

پس از یافتن مشتری، جزئیات معامله را در قالب یک قرارداد رسمی مشخص کنید. مواردی مانند مشخصات دقیق کالا، قیمت، شرایط پرداخت (با توجه به محدودیتهای بانکی احتمالی)، زمان تحویل، مسئولیتها و تعهدات طرفین و قوانین حاکم بر قرارداد باید به روشنی ذکر شوند. استفاده از اینکوترمز (Incoterms) استاندارد برای تعیین مسئولیتها در حمل و نقل ضروری است. قرارداد بهتر است به زبان انگلیسی یا ترکی تنظیم شود و توصیه میشود از مشاور حقوقی آشنا با قوانین تجارت بینالملل و یا شرکت های معتبر وارادات و صادرات به قبرس شمالی مانند سیلور رین استفاده شود.
۵- تامین مالی و بیمه:
روش پرداخت مطمئنی را با خریدار توافق کنید. استفاده از اعتبارات اسنادی (LC) بسیار ایمن می باشد. روشهای دیگر مانند پیشپرداخت یا پرداخت هنگام تحویل (COD) را بررسی کنید. همچنین، برای پوشش ریسکهای حمل و نقل، بیمه باربری مناسب (صادراتی) تهیه کنید.
۶- آمادهسازی کالا و بستهبندی:
کالای صادراتی را مطابق با توافقات و استانداردهای مورد نیاز آماده کنید. بستهبندی باید محکم و مناسب حمل دریایی باشد و اطلاعات لازم مانند نام و آدرس فرستنده و گیرنده، تعداد بستهها، وزن و حجم به وضوح روی آن درج شود.
۷-انجام تشریفات گمرکی در ایران:
مراحل قانونی و گمرکی برای خروج کالا از ایران را انجام دهید. این مرحله شامل ارائه اسناد لازم به گمرک ایران، پرداخت عوارض احتمالی و اخذ مجوزهای خروج است.
۸- حمل و نقل بینالمللی (ترکیه و یا جبل علی امارات):

با یک شرکت حمل و نقل بینالمللی معتبر و با تجربه در مسیر ایران تا قبرس شمالی هماهنگ کنید. محموله شما ابتدا یا به بندر جبل علی امارات و یا به یکی از بنادر اصلی ترکیه مانند مرسین ارسال خواهد شد. پیش از ورود به ترکیه به جهت اینکه شامل مالیات و گمرک مازاد نشوید کانتینر، پلمب و هنگام خروج از ترکیه می توانید پلمب را باز کنید، سپس از آنجا، پس از انجام رویههای ترانشیپ (تعویض کشتی) ، به سمت یکی از بنادر قبرس شمالی (مانند فاماگوستا یا گیرنه) حمل میشود. حمل دریایی رایجترین و معمولاً بهصرفهترین روش است.
۹-تشریفات گمرکی و ترخیص در قبرس شمالی:
این مرحله یکی از حساسترین بخشهای فرآیند است. تشریفات گمرکی در بنادر قبرس شمالی انجام میشود. واردکننده در قبرس شمالی نقش کلیدی در ارائه اسناد و پیگیری امور ترخیص دارد. اطمینان حاصل کنید که تمام اسناد لازم به درستی و به موقع در اختیار وارد کننده قرار گرفته است.
۱۰- تحویل کالا و دریافت وجه:
پس از ترخیص کالا از گمرک قبرس شمالی، محموله به انبار یا محل مورد نظر خریدار تحویل داده میشود. همزمان یا طبق توافق قبلی، مراحل دریافت وجه صادراتی را پیگیری کنید.
۱۱-بازگرداندن ارز به ایران:
مطابق با قوانین و مقررات بانک مرکزی ایران، ارز حاصل از صادرات باید در مهلت مقرر به چرخه اقتصادی کشور بازگردانده شود. اسناد و مدارک مربوط به این فرآیند را تکمیل و به مراجع ذیربط ارائه دهید.
هزینه صادرات به قبرس شمالی چقدر است؟
هزینه صادرات به عوامل متعددی مانند نوع و حجم کالا، روش حمل و نقل (عمدتاً دریایی از طریق جبل علی یا ترکیه)، هزینههای گمرکی و ترانزیت در ترکیه، مالیات در قبرس شمالی، هزینه بیمه و نرخ ارز بستگی دارد. ارائه یک عدد دقیق بدون مشخص بودن جزئیات محموله امکانپذیر نیست. توصیه میشود برای برآورد دقیق، از شرکتهای حمل و نقل و یا شرکت های مشاور در این زمینه مانند شرکت سیلور رین استعلام قیمت بگیرید.
قوانین گمرکی اصلی چیست؟
برای اطلاع از قوانین به روز گمرک، همکاران ما در شرکت سیلور رین به طور دقیق اطلاعات را در اختیار شما می گذارند.